Op 20 januari 2025 is Donald Trump opnieuw beëdigd als president van de Verenigde Staten. Trump houdt de gemoederen bezig; hij is een omstreden man. De één noemt hem een demagoog of een dictator in spé, de ander vindt hem een bevrijder en juicht zijn herverkiezing toe. In Europa buigen we ons over wat zijn leiderschap voor ons betekent .
Maar wat is dat eigenlijk, leiderschap? Ik kijk er eens naar vanuit Human Being Management.
Leider of demagoog
Vanuit Human Being Management (HBM) definiëren we de natuurlijke leider als iemand die zichzelf op een uitgebalanceerde manier ervaart ten opzichte van de ander, iemand die autonoom is en richting geeft. Veelal zijn het mensen die hun ideeën vormen op basis van ingevingen en inspiratie, een dieper weten, zo je wilt. Ze zijn gedreven, hebben een toekomstbeeld, willen actie, durven dromen en nemen daar ook verantwoordelijkheid voor. Interessanter vind ik echter de reden waarom zij leider willen zijn, wat is het fundament.
Het woord demagoog is afkomstig uit het antieke Griekenland, waar de demagogen volksleiders waren, die met knappe redevoeringen de massa mobiliseerden en de politieke macht bij de zittende elite weghaalden. Die elite baalde en zette de volksleiders in een negatief daglicht. Zo kwam het woord demagoog aan zijn negatieve betekenis. Dit is wat er in de VS gebeurt, met dien verstande dat de nieuwe volksleider hetzelfde gedrag bezigt als de verjaagde elite: de ander in een negatief daglicht zetten. Zien we hier een vicieuze cirkel?
Actiegerichtheid, autonomie en richting
Die hierboven genoemde actiegerichtheid van een leider kan twee routes volgen.
- Mensen en middelen inzetten om de ambitie waar te maken door het stuur in handen te nemen.
- Zelf starten vanuit pro-activiteit en de eigen ondernemingsijver.
Idealiter is één van beide routes gekozen, én is er ook sprake van aanpassingsvermogen: flexibiliteit naar ander of andere situaties, eisen of omstandigheden, of, het bevorderen van harmonie, zoeken naar consensus en overbruggen van tegenstellingen.
Mensen met een verlangen om zichzelf te laten zien pakken vaak beide routes en vergeten daarbij dat flexibiliteit en harmonie kunnen bijdragen aan het bereiken van doelen.
Niet alleen actiegerichtheid is van belang voor natuurlijk leiderschap, ook autonomie draagt bij. HBM kijkt dan naar het aspect van de Verantwoordelijke, dat twee mogelijke uitwerkingen heeft: leiderschap of het gekwetste kind.
De leider in zijn natuurlijke kracht is kalm, bescheiden en mild in zijn/haar optreden en staat voor de verkregen verantwoordelijkheden vanuit een waardige, zelfverzekerde houding. Deze leider kan goed delegeren, is autonoom, zelfbewust en weet wat passend is. Zelfreflectie is zijn/haar leidraad.
Het gekwetste kind treedt autoritair op, laat zichzelf gelden, is laatdunkend naar anderen en overschat zichzelf. We zien arrogantie, minachting en grilligheid. Veelal ligt de oorzaak in de jeugd van betrokkene.
Het aspect van de Visionair geeft in de Human Being Management de richting weer. De visionair houdt die richting vast en voortdurend in de gaten. Voor het vaststellen van het toekomstbeeld worden uiteenlopende mogelijkheden gewogen. De visionair is overtuigend: brengt de visie voor het voetlicht, krijgt instemming en is vaardig in het onderhandelen. De keerzijde is dat de visionair ook een dromer kan zijn die idealiseert. Dan verwordt richting tot vlucht. De visionair kan dan overmoedig worden en onvermoeibaar idealen najagen, ongeacht de omstandigheden. My way or the highway, ook al verandert de hele context. We zien dwingend gedrag, bluf en met andermans veren pronken.
Donald Trump heeft geen Reflact®-meting bij mij gedaan, iets wat me, professioneel gezien, overigens buitengewoon interessant lijkt. Om iets te kunnen zeggen over het fundament van Trump’s leiderschap is verder inzicht nodig in meer aspecten van zijn profiel, en omdat ik dit overzicht niet heb, is het niet mogelijk om daarover uitspraken te doen. Al moet ik bekennen dat er, op basis van het bovenstaande, een beeld ontstaat waarover ik vragen heb.
Zegt de keuze voor ‘de sterke leider’ iets over ons?
Deze week las ik in de krant dat driekwart van de gemeenten moeilijke beslissingen, die te maken hebben met het ‘ravijnjaar’, voor zich uit schuiven. Eén van de genoemde redenen is dat er in 2026 verkiezingen zijn en de zittende coalitie bang is niet te worden herkozen als zij noodzakelijke, maar impopulaire beslissingen neemt. Liever het land op slot dan niet worden herkozen. Of omgekeerd: liever luchtkastelen bouwen om te worden gekozen.
Recent gekozen sterke leiders chetsen ons aanlokkelijke vergezichten, een nieuwe Gouden Eeuw, waarin land en inwoners er weer toe doen. Dat de omstandigheden sinds de Gouden Eeuw aanzienlijk zijn veranderd, wordt voor het gemak even vergeten. Problemen en vraagstukken worden benaderd als zaten we nog in die Gouden Eeuw, door te versimpelen. Die boodschap doet het goed bij ons, de kiezer. We willen liever niet horen dat oplossingen ingewikkeld zijn en mogelijk, ook voor ons, minder prettige consequenties hebben.
Misschien willen we daarom wel dat iemand het even voor ons oplost, graag zonder negatieve bijwerkingen. En we zijn blijkbaar bereid om daartoe veel regie en macht weg te geven. Of, omgekeerd: door autonomie en persoonlijk leiderschap weg te geven, hoeven we zelf geen eigenaarschap te pakken. En mocht het verkeerd aflopen, dan kunnen we altijd nog de schuld geven aan de sterke leider.
Het interesseert me. Het oordeel over het leiderschap van Trump en andere ‘sterke leiders’, of we er nu positief of negatief over zijn, zegt ook iets over ons eigen persoonlijke leiderschap en de bijbehorende verantwoordelijkheid. En omdat we de regie uit handen geven, hebben we minder invloed op het leiderschap van de ‘sterke leider’. Hoog tijd om te kijken naar ons eigen leiderschap en het fundament daarvan.
Weet jij wat het fundament van jouw leiderschap is? Bel me om het uit te zoeken!
